« …. σταυρωμένοι με Εκείνον, ο οποίος σταυρώθηκε για εμάς…»
Πολυαγαπημένα μου αδέλφια,
Ένας ιερέας πριν λίγες μέρες με ρωτούσε τι έπρεπε να πει στους ενορίτες του, ως προετοιμασία για τη μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής· τι μπορούσε να τους πει πάνω στο σπουδαίο αυτό θέμα της καθημερινής χριστιανικής ζωής, αλλά προπάντων κατά την περίοδο της «Μεγάλης Σαρακοστής» την οποία αρχίζουμε. Στον φίλο αυτό ιερέα απάντησα ότι για τον ρόλο και τη σπουδαιότητα της νηστείας στη χριστιανική ζωή βρίσκουμε κείμενα στους Πατέρες της Εκκλησίας μέχρι τους πνευματικούς συγγραφείς των ημερών μας· του εξήγησα με ποιο τρόπο προσπαθούσα να προετοιμάσω τους ιεροσπουδαστές του Ελληνικού Ποντιφικού Κολλεγίου της Ρώμης. Κάθε χρόνο, στην αρχή της Σαρακοστής, σύμφωνα με τα καθήκοντά μου, ως διευθυντής τότε του Κολλεγίου. Τα ίδια προτείνω τώρα και σε εσάς, τους ιερείς και λαϊκούς πιστούς της Αποστολικής Εξαρχίας μας. Στους ιεροσπουδαστές τότε πρότεινα να τηρούν μία αυστηρότερη νηστεία κατά την πρώτη εβδομάδα της Σαρακοστής και στη συνέχεια να νηστεύουν τουλάχιστον κάθε Τετάρτη και Παρασκευή κάθε εβδομάδας της Σαρακοστής, σε αρμονία με την τέλεση της Θείας Λειτουργίας των Προηγιασμένων Τίμιων Δώρων. Και τότε και σήμερα επέμενα και επιμένω στην ανάγκη να νηστεύουμε ασφαλώς στις τροφές και στα ποτά, αλλά να νηστεύουμε προπάντων στα μάταια λόγια μας, από τα λόγια εκείνα και τις πράξεις που μπορούν να τραυματίσουν ή να κάνουν κακό στον άλλον, στον αδελφό μας και σε όλη τη χριστιανική κοινότητα. Κατά βάθος ζητούσα τότε από τους ιεροσπουδαστές και ζητώ σήμερα από όλους εσάς, να νηστεύετε ασφαλώς στην τροφή και στα ποτά, αλλά να νηστεύετε προπάντων από τόσα άλλα μάταια πράγματα, χωρίς νόημα και από τόσες λέξεις, που είναι μάταιες στο περιεχόμενό τους και δημιουργούν κενό και απομάκρυνση από τους άλλους και ενδέχεται να τραυματίσουν τον αδελφό μας. Ζητούσα προπάντων: να μην νηστεύουν ποτέ, απολύτως ποτέ, από τη μελέτη και τήρηση του Ιερού Ευαγγελίου.
Και συνεχίζω να προτείνω και σήμερα σε όλους εσάς ένα Απόφθεγμα των Πατέρων της ερήμου, ένα παλαιό αλλά και επίκαιρο κείμενο, ένα κείμενο αληθινά ευαγγελικό: Ο διάβολος εμφανίστηκε σε έναν μοναχό και τον ρώτησε: «σε τι χρησιμεύει η ζωή σου; τι καλό κάνεις;» Ο μοναχός απάντησε: «αγρυπνώ σε ολονύχτια προσευχή, χωρίς να κοιμάμαι όλη νύχτα, τρεις φορές την εβδομάδα». Ο διάβολος του απάντησε: «Εμείς οι διάβολοι δεν κοιμόμαστε ποτέ! Τι άλλο κάνεις»; Είπε πάλι ο διάβολος. Ο μοναχός απάντησε: «νηστεύω, χωρίς να τρώω τίποτα τρεις μέρες την εβδομάδα». Ο διάβολος συνέχισε: «εμείς οι διάβολοι δεν τρώμε ποτέ! Τι άλλο κάνεις;» Και ο μοναχός του απαντά: «Αν κάποιος με σκαμπιλίσει στο μάγουλο του γυρίζω και το άλλο μου μάγουλο, όπως λέει το Ευαγγέλιο…» Και ο διάβολος έφυγε λέγοντας: «Εδώ με νίκησες εσύ!».
Το ευαγγελικό νόημα αυτού του αποφθέγματος το ξαναβρίσκουμε και σε ένα από τα τροπάρια στον όρθρο της εβδομάδος της Τυρινής: «Βρωμάτων νηστεύουσα ψυχή μου, καί παθῶν μή καθαρεύουσα, μάτην ἐπαγάλλῃ τῇ ἀτροφίᾳ∙ εἰ μή γάρ ἀφορμή σοι γένηται πρός διόρθωσιν, ὡς ψευδής μισεῖται παρά Θεοῦ, καί τοῖς κακίστοις δαίμοσιν ὁμοιοῦσαι, τοῖς μηδέποτε σιτουμένοις∙ μή οὖν ἁμαρτάνουσα, τήν νηστείαν ἀχρειώσῃς, ἀλλ’ ἀκίνητος, πρός ὁρμάς ἀτόπους μένε, δοκοῦσα παρεστάναι ἐσταυρωμένῳ τῷ Σωτῆρι, μᾶλλον δέ συσταυροῦσθαι, τῷ διά σέ σταυρωθέντι, ἐκβοῶσα πρός αὐτόν∙ Μνήσθητί μου Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳσου».
Το τροπάριο στρέφει την προσοχή μας ενάντια στο ψέμα, στο οποίο θα μπορούσαμε να πέσουμε, ακόμα και με πρακτικές ασκητικές, οι οποίες αυτές καθαυτές είναι καλές και χρήσιμες: δηλαδή στον κίνδυνο να νηστεύουμε από την τροφή, αλλά να μη ζητούμε από τον Κύριο να έχουμε μία καθαρή και λυτρωμένη καρδιά, μια νέα καρδιά, μια καρδιά ανανεωμένη και λυτρωμένη από Εκείνον. Το τροπάριο υπογραμμίζει επίσης αυτό που είναι ο σκοπός (ή ένας από τους σκοπούς) της Σαρακοστής: πραγματικά το κείμενο λέει: να στεκόμαστε κοντά στον σταυρωμένο Σωτήρα μας, ή καλλίτερα να σταυρωθούμε μαζί με Εκείνον, ο οποίος σταυρώθηκε για μας. Η Σαρακοστή θα μας οδηγήσει στο Πάσχα, θα μας κατευθύνει στον παράδεισο δηλαδή θα μας επαναφέρει (πρέπει να μας επαναφέρει) στον Ιησού Χριστό, αναστάντα από τους νεκρούς, νικητή της αμαρτίας και του θανάτου.
Κατά την πορεία μας με τον Χριστό, μαζί και δίπλα Του, εμείς ως Εκκλησία, ως χριστιανική κοινότητα φτάνουμε στις πόρτες της Μεγάλης Σαρακοστής και η ίδια η Εκκλησία ήταν και παραμένει πάντοτε μία μεγάλη παιδαγωγός μας· αυτή μας προτείνει μία πορεία μεταστροφής, νηστείας, εγκράτειας, προσευχής και ελεημοσύνης. Κατά τη χρονική αυτή περίοδο, διαμέσου της άσκησης, δηλαδή της επίδοσής μας και της εργασίας μας, που μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων μας προσφέρουμε στον Κύριο, είναι αυτό που μπορούμε να Του προσφέρουμε, μέσα στη μικρότητα και αδυναμία μας. Χωρίς να ξεχνάμε ποτέ ότι η σαρακοστιανή μας πορεία πρέπει να χαρακτηρίζεται ή σωστότερα πρέπει να εδραιώνεται στο Ευαγγέλιο του Χριστού.
Και προετοιμάζοντας τις γραμμές αυτές για την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής και συνεχίζοντας την ανάγνωση του έργου του Πατέρα της Συριακής Εκκλησίας Dadisho Qatraya, βρήκα το παρακάτω κείμενο, το οποίο μοιράζομαι μαζί σας, με τη βεβαιότητα ότι ο λόγος του Πατέρα της Συριακής Εκκλησίας θα είναι για όλους μας βοήθεια και ευεργέτημα.
Dadisho Qatraya: «Σχόλιο στον Παράδεισος των Πατέρων 11,36 για τη νηστεία την εγκράτεια και τα άλλα ασκητικά έργα».
Οι αδελφοί ρώτησαν: «Πως είναι δυνατόν ο αγώνας των δαιμόνων κατά των μοναχών και κατά των λαϊκών χριστιανών να γίνεται σκληρότερος κατά τη Μεγάλη Σαρακοστή, σκληρότερος από τις άλλες μέρες του χρόνου;»
Ο Dadisho απάντησε: «Αυτό γίνεται για τρεις λόγους. Πρώτος λόγος είναι γιατί ο Συκοφάντης αγωνίστηκε εναντίον του Κυρίου μας κατά τη Σαρακοστή, αλλά ο Κύριος μας τον νίκησε, και μας χορήγησε τη δύναμη να νικήσουμε και εμείς. Γι αυτό ο Συκοφάντης εξοργισμένος και γεμάτος θυμό μας καταπιέζει μέσα στην Σαρακοστή, μήπως νικήσει τους πιο αδύναμους από εμάς, και να παρηγορηθεί για την ήττα που υπέστη, από τη νηστεία του Κυρίου μας. Ο δεύτερος λόγος είναι αυτός: Κατά τις άγιες ημέρες της Σαρακοστής οι χριστιανοί βιάζονται και προετοιμάζονται στους αγώνες τους κατά των παθών και στην εγκράτεια των επιθυμιών τους. Γι αυτό στις μέρες αυτές οι διάβολοι θλίβονται περισσότερο στους αγώνες τους εναντίων των χριστιανών. Ο τρίτος λόγος είναι αυτός. Κατά τη Μεγάλη Σαρακοστή ο Κύριος χορηγεί μεγαλύτερη δύναμη σε όλους τους χριστιανούς, ώστε αυτοί να εκπληρώνουν καλύτερα τα χριστιανικά τους καθήκοντα. Γι’ αυτό οι δαίμονες μας πολεμούν με μεγαλύτερη αγριότητα κατά τις μέρες της Σαρακοστής. Η τακτική των δαιμόνων είναι να πολεμούν με δύναμη τους δυνατούς. Επομένως, όσο περισσότερη δύναμη λαβαίνουμε, τόσο αγριότερη είναι η επίθεσή τους εναντίον μας».
Το κείμενο του Dadisho Qatraya, προπάντων στην πρώτη και στην τρίτη των απαντήσεων του, με έκανε να σκεφθώ τη Σαρακοστή μας· τελούμε και ζούμε με έντονο και ειδικό τρόπο στην περίοδο αυτή των σαράντα ημερών τη νίκη του ίδιου του Χριστού κατά του διαβόλου, κατά του Συκοφάντη κατά του κακού: «…γιατί ο Συκοφάντης αγωνίστηκε εναντίον του Κυρίου μας κατά τη Σαρακοστή, αλλά ο Κύριός μας τον νίκησε και μας χορήγησε τη δύναμη να τον νικήσουμε και εμείς…». Επιπλέον, γιατί και εμείς κατά την περίοδο αυτή λαβαίνουμε και δεχόμαστε «μία μεγαλύτερη δύναμη θείας χάρης…. Δοσμένη σε όλους τους χριστιανούς εκ μέρους του Κυρίου μας, για να εκπληρώνουμε τα καθήκοντά μας κατά την Αγία Σαρακοστή».
Σας προτείνω λοιπόν να ζήσουμε αυτή την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής προπάντων ως περίοδο φιλοξενίας, ευσπλαχνίας εκ μέρους του Κυρίου μας και των συνανθρώπων μας. Νηστεύοντας από την τροφή και από το ποτό, νηστεύοντας από την ματαιολογία από κούφιες λέξεις, που δημιουργούν την ματαιότητα και όχι την εκκλησιαστική κοινωνία.
Επωφελούμαι της ευκαιρίας αυτής της Ποιμαντικής Επιστολής της Σαρακοστής για να ανακοινώσω στους ιερείς των τριών κοινοτήτων της Εξαρχίας της Ελληνικής, της Ουκρανικής και της Χαλδαϊκής να προγραμματίσουν τα ωράριά τους για την Μεγάλη Εβδομάδα, έτσι ώστε να συλλειτουργήσουν όλοι μαζί μου κατά τη Θεία Λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης. Κατά την ημέρα αυτή ο εσπερινός στον καθεδρικό ναό της Παναγίας Τριάδος θα αρχίσει στις 8.00μ.μ. και περίπου στις 8.45μ.μ. θα ακολουθήσει χωρίς διακοπή η Θεία Λειτουργία αυτό θα είναι ένα σημείο, μία εικόνα της κοινοτικής ζωής του Επισκόπου με τους ιερείς στη μοναδική κοινότητα της Ελληνοκαθολικής Εκκλησίας του Χριστού. Μας κάνουν Καθολικούς το βάπτισμά μας, η ομολογία της πίστης μας, η καθημερινή ζωή μας με το Ευαγγέλιο του Χριστού, ως άνθρωποι προσευχής, ως άνθρωποι του Ευαγγελίου και προπάντων ως άντρες και γυναίκες εκκλησιαστικής κοινωνίας.
Είθε η νέα αυτή Σαρακοστή που αρχίζουμε να ανοίξει την καρδιά μας για να υποδεχθούμε «…μία μεγαλύτερη δύναμη θείας χάρης…. δοσμένης παντού και σε όλους τους χριστιανούς από τον Κύριο μας Ιησού Χριστό».
+ π. Εμμανουήλ Νιν
Αποστολικός Έξαρχος