Ποιμαντική Επιστολή για την Αγία Πεντηκοστή

Η εορτή της Αγίας Πεντηκοστής είναι μία λατρευτική εορτή, η οποία τελείται σε όλες τις χριστιανικές λατρείες την πεντηκοστή μέρα μετά το Πάσχα, και είναι μία από τις παλαιότερες εορτές του χριστιανικού ημερολογίου. Γι’ αυτήν μιλούν ήδη από τον τρίτο αιώνα ορισμένοι Πατέρες της Εκκλησίας, όπως ο Τερτυλλιανός και ο Ωριγένης, και μας λέγουν πως η εορτή αυτή τελείται κάθε χρόνο. Στη συνέχεια, στον τέταρτο αιώνα αρχίζει να αποτελεί μέρος της θεολογικής και λειτουργικής κληρονομιάς των διαφόρων χριστιανικών Εκκλησιών. Η προσκυνήτρια Εγηρεία μας παρουσιάζει κατά το δεύτερο μισό του τετάρτου αιώνα τη εορτή αυτή στην Ιερουσαλήμ.

Στον Καθεδρικό μας Ναό, αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα, έχουμε δύο εικόνες οι οποίες μας συνδέουν τόσο με την Αγιότατη Τριάδα, όσο και με την εορτή της Πεντηκοστής.

Η πρώτη μεγάλη εικόνα βρίσκεται στη θριαμβευτική αψίδα του Ναού, τη μεγάλη κεντρική αψίδα μεταξύ του εσωνάρθηκα και του ιερού, και είναι μία εικόνα με τριαδικό χαρακτήρα: οι τρεις Άγγελοι με τον Αβραάμ και τη Σάρα, μία Θεοφανία του βιβλίου της Γένεσης, την οποία οι Πατέρες της Εκκλησίας και η χριστιανική παράδοση είδαν ως προεικόνιση και ως πρώτη παρουσίαση της Παναγίας Τριάδος.

Δεύτερη είναι η αυτή καθεαυτή εικόνα της Πεντηκοστής, την οποία στο Ναό μας τη βρίσκουμε ψηλά, στο τόξο της αριστερής πλευράς. Αυτή παρουσιάζει τους Αποστόλους, σε δύο ομάδες, με τον Απόστολο Πέτρο και τον Απόστολο Παύλο. Πρόκειται προπάντων για μία λατρευτική εικόνα, όπου οι Απόστολοι είναι συναθροισμένοι όπως στην ιερουργία της θείας λειτουργίας, σαν σε ιερό συλλείτουργο γύρω από τον άδειο θρόνο, προετοιμασμένο για τον Χριστό. Η παρουσία του Πέτρου και του Παύλου στην εικόνα υπογραμμίζει την παρουσία όλης της Εκκλησίας, σε αναμονή του Αγίου Πνεύματος και συναθροισμένη από το Άγιο Πνεύμα. Η εικόνα αυτή υπογραμμίζει με ποιο τρόπο η Εκκλησία γεννιέται σε μία κατάσταση βαθιάς κοινωνίας μεταξύ των Αποστόλων, και σε ένα περιβάλλον, από το οποίο έπρεπε να αναβλύζει και η κοινωνία για όλη την Εκκλησία, για όλο τον κόσμο.

Τα τροπάρια της βυζαντινής ιερουργίας της Πεντηκοστής έχουν ένα χαρακτήρα καθαρά τριαδικό, και με ποιητικό τρόπο ψέλνουν την πίστη μας: “Ἅγιος ὁ Θεός, ὁ τὰ πάντα δημιουργήσας δι’ Υἱοῦ, συνεργίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, Ἅγιος ἰσχυρός, δι’ οὗ τὸν Πατέρα ἐγνώκαμεν, καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐπεδήμησεν ἐν κόσμῳ, Ἅγιος ἀθάνατος, τὸ Παράκλητον Πνεῦμα, τὸ ἐκ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, καὶ ἐν Υἱῷ ἀναπαυόμενον, Τριὰς ἁγία, δόξα σοι”. Διάφορα λειτουργικά κείμενα κάνουν ένα παραλληλισμό μεταξύ της Βαβέλ και της Πεντηκοστής: η πρώτη είναι τόπος συγχύσεως και διαιρέσεως, η δεύτερη είναι τόπος ομόνοιας και δοξολογίας: “Γλῶσσαι ποτὲ συνεχύθησαν, διὰ τὴν τόλμαν τῆς πυργοποιΐας, γλῶσσαι δὲ νῦν ἐσοφίσθησαν, διὰ τὴν δόξαν τῆς θεογνωσίας.Ἐκεῖ κατεδίκασε Θεὸς τοὺς ἀσεβεῖς τῷ πταίσματι, ἐνταῦθα ἐφώτισε Χριστὸς τοὺς ἁλιεῖς τῷ Πνεύματι. Τότε κατειργάσθη ἡ ἀφωνία, πρὸς τιμωρίαν, ἄρτι καινουργεῖται ἡ συμφωνία, πρὸς σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν…. Ὅτε καταβὰς τὰς γλώσσας συνέχεε, διεμέριζεν ἔθνη ὁ Ὕψιστος· ὅτε τοῦ πυρός τὰς γλώσσας διένειμεν, εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε, καὶ συμφώνως δοξάζομεν τὸ Πανάγιον Πνεῦμα”.

Στα λειτουργικά κείμενα της εορτής βρίσκουμε τροπάρια τα οποία μπήκαν στην καθημερινή τέλεση της βυζαντινής λατρείας και τα οποία τα επαναλαμβάνουμε ψέλνοντας τα πάντοτε από μνήμης. Πρώτο είναι το τροπάριο: “Βασιλεῦ οὐράνιε, Παράκλητε, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας,ὁ πανταχοῦ παρών, καὶ τὰ πάντα πληρῶν, ὁ θησαυρὸς τῶν ἀγαθῶν, καὶ ζωῆς χορηγός,ἐλθὲ καὶ σκήνωσον  ἐν ἡμῖν, καὶ καθάρισον ἡμᾶς ἀπὸ Πάσης κηλῖδος, καὶ σῶσον, Ἀγαθέ, τὰς ψυχὰς ἡμῶν”.

Πρόκειται για ένα κείμενο που έγινε η αρχική επίκληση του Αγίου Πνεύματος, και με το οποίο αρχίζουν όλες οι βυζαντινές λειτουργικές τελετές μέσα στο λειτουργικό έτος, εκτός από την πασχαλινή περίοδο. Το δεύτερο τροπάριο είναι αυτό: “Εἴδομεν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ἐλάβομεν Πνεῦμα ἐπουράνιον, εὕρομεν πίστιν ἀληθῆ, ἀδιαίρετον Τριάδα προσ­κυνοῦντες, αὕτη γὰρ ἡμᾶς ἔσωσεν”.

Είναι το τροπάριο που ψέλνουμε μόλις λάβουμε την θεία κοινωνία στα Τίμια Δώρα του Σώματος και του Αίματος του Χριστού. Τα Δώρα  αυτά καθαγιασμένα από το Άγιο Πνεύμα για όσους τα λαβαίνουν γίνονται φως αληθινό πίστη αληθινή και δοξολογία της Αγίας Τριάδος.

Επιπλέον, μεταξύ των λειτουργικών κειμένων σας υπενθυμίζω το τροπάριο: “Εὐλογητὸς εἶ, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ πανσόφους τοὺς ἁλιεῖς ἀναδείξας, καταπέμψας αὐτοῖς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, καὶ δι’ αὐτῶν τὴν οἰκουμένην σαγηνεύσας, φιλάνθρωπε, δόξα σοι”. Αυτό το τροπάριο το ψέλνουμε καθημερινά στον καθεδρικό μας ναό, όχι μόνο γιατί είναι το ιδιαίτερο τροπάριο της Πεντηκοστής, η οποία είναι η πανήγυρη του Ναού μας, αλλά και γιατί όλοι μας αισθανόμαστε, τολμώ να πω οφείλουμε να αισθανόμαστε σαν Απόστολοι κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, σαν αλιείς οι οποίοι συμμετέχουμε στο δώρο της Σοφίας του Κυρίου. Είναι ένα τροπάριο το οποίο πλαισιώνει όλη τη εορτή της Πεντηκοστής: χάρη στο δώρο του Αγίου Πνεύματος οι μαθητές μεταδίδουν στον κόσμο το χαρμόσυνο άγγελμα: ο Πατέρας, διαμέσου του Υιού, στέλνει το Άγιο Πνεύμα στην Εκκλησία, και στον καθένα από τους μαθητές του.

Αν και η χριστιανική Πεντηκοστή (το δώρο του Πνεύματος στην Εκκλησία) αρχίζει κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, όπως μας την περιγράφουν οι Πράξεις των Αποστόλων, η μεγάλη αυτή εορτή δεν παραμένει κλειστή στο ξεκίνημά της, αλλά συνεχίζει να γίνεται παρούσα (με το Άγιο Πνεύμα), κάθε μέρα στη ζωή της χριστιανικής κοινότητας και στη ζωή του κάθε πιστού, ο οποίος με πίστη επικαλείται το Άγιο Πνεύμα. Η ευχαριστιακή επίκληση την οποία κάνουμε κάθε μέρα πάνω στα Άγια Δώρα είναι μία επίκληση του Αγίου Πνεύματος επάνω στα Δώρα, πάνω στον άρτο και στον οίνο, και επίσης πάνω στους πιστούς, πάνω στον καθένα μας: “Έτι προσφέρομέν σοι την λογικήν ταύτην και αναίμακτον λατρείαν, και παρακαλούμέν σε και δεόμεθα και ικετεύομεν· κατάπεμψον το Πνεύμά σου το Άγιον εφ ημάς και επί τα προκείμενα δώρα ταύτα. …Ώστε γενέσθαι τοις μεταλαμβάνουσιν εις νήψιν ψυχής, εις άφεσιν αμαρτιών, εις κοινωνίαν του Αγίου σου Πνεύματος, εις βασιλείας ουρανών πλήρωμα, εις παρρησίαν την προς σε….”

Η λειτουργική ιεροτελεστία της Πεντηκοστής και της Δευτέρας του Αγίου Πνεύματος είναι πολύ μεγάλη στιγμή για την Αποστολική μας Εξαρχία. Ο καθεδρικός μας ναός είναι αφιερωμένος στην Παναγία Τριάδα, στον Μοναδικό Θεό, που είναι ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα. Είναι ο Θεός ο οποίος κάθε μέρα της ζωής μας ως Εκκλησία, μας κοιτάζει, μας προστατεύει, μας σώζει μας δίνει τη νέα του ζωή, που αναβλύζει από την Αγία του Ανάσταση. Γι’ αυτόν το λόγο αναφέρθηκα πιο πάνω στις δύο εικόνες, οι οποίες βρίσκονται στον καθεδρικό μας ναό την Παναγία Τριάδα στην θριαμβευτική αψίδα του Ναού και την Πεντηκοστή στην αριστερή αψίδα.

Ο εορτασμός της Πεντηκοστής κατά την Κυριακή της εορτής και την Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος, οι οποίες εφέτος συμπίπτουν με την δέκατη έκτη και δέκατη εβδόμη Ιουνίου θα έπρεπε να είναι για όλους εμάς μία μεγάλη στιγμή, η οποία μας ανανεώνει ως τα βάθη της καρδιάς μας ως χριστιανούς και ως μέλη μίας Εκκλησίας δηλαδή της Αποστολικής Εξαρχίας. Πρόκειται για μία Εκκλησία από άντρες και γυναίκες, ηλικιωμένους και νέους, είτε είμαστε πολλοί είτε λίγοι, και αποτελούμε ένα δώρο του Κυρίου. Μία Εκκλησία από Έλληνες, Ουκρανούς, Χαλδαίους, Ρουμάνους και τόσους άλλους, όπως μας διηγούνται οι Πράξεις των Αποστόλων για την πρώτη Πεντηκοστή.

Κατά τη εορτή αυτή, κατά την οποία θα συναθροισθούμε όλοι, Επίσκοπος, ιερείς, μοναχές, λαϊκοί πιστοί, θέλω να ευχαριστήσω τον Κύριο για την αγάπη Του και για όλα τα δώρα τα οποία καθημερινά μας διανέμει. Είναι δώρα που μας προσφέρονται διαμέσου των Ιερών Μυστηρίων τα οποία μας δίνουν τη Θεϊκή Ζωή, διαμέσου του Λόγου Του, που τον ακούμε και τον δεχόμαστε. Ο ίδιος ο Κύριος γίνεται παρών στη ζωή μας, μας «ευαγγελίζει» ως τα βάθη της καρδιάς μας. Είναι δώρα που μας παρουσιάζονται διαμέσου των προσώπων, τα οποία σε όλη τους τη ζωή εξυπηρέτησαν τον Κύριο και την Εκκλησία μας. Εφέτος σκέπτομαι ιδιαίτερα τον Πατέρα Μιχάλη Πρίντεζη και την Αδελφή της Παμμακαρίστου Μαρκέλλα Ρούσσου τους οποίους αποχαιρετήσαμε μέσα στον χρόνο.

Επιθυμώ να ευχαριστήσω τον Κύριο για τα δώρα του, και να ευχαριστήσω επίσης όλους εκείνους, οι οποίοι με την καθημερινή και πιστή τους εργασία, προσφέρουν τη ζωή τους για την Εξαρχία μας: σκέπτομαι τους ιερείς, τις μοναχές της Παμμακαρίστου και τους λαϊκούς, οι οποίοι με την γενναιόδωρη αφοσίωσή τους, προάγουν τη ζωή της Εξαρχίας μας.

 

+Ο ΚΑΡΚΑΒΙΑΣ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ

Αποστολικός. Έξαρχος

©2017 Ελληνική Καθολική Εξαρχία elcathex.gr

Web Design by mare - Hosted by ATgroup